آثار قرارداد بیمه عمر از منظر فقه امامیه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه ولی عصر(ع) رفسنجان, کرمان, ایران.

10.22034/lc.2022.139916

چکیده

امروزه بیمه‌های عمر و مستمری از مصادیق بسیار اثرگذار و پرکاربرد در عرصه اقتصادی و اجتماعی هستند. در این نوع بیمه‌ها اشخاص قادرند با صرفه‌جوئی در هزینه‌ها و پرداخت‌های مستمر ماهیانه، سرمایه‌ای را فراهم کنند که تأمین هزینه‌های تحصیل فرزندان، جهیزیه، ساخت مسکن و... را  میسر کند. بیمه عمر و زندگی با توجه به ویژگی‌های خاص خود می‌تواند تا حدود زیادی متضمن به وجود آمدن آرامش و آسودگی خاطر خانواده در حال و آینده باشد. از این رهگذر آمارهای موجود نشان دهنده آن است که امروزه تعداد قراردادهای بیمه عمر رو به افزایش نهاده است. فقهای شیعه، قرارداد بیمه عمر را به دلیل شمول عمومات ادله صحت عقود و تبعیت از قواعد عمومی قراردادها و مبرا بودن از موانع فقهی و محصور ندانستن عقود در قالب‌های معین و معهود، به عنوان عقدی مشروع و مستقل پذیرفته‌اند، هرچند که آن‌ها معتقدند قرارداد بیمه عمر، می‌تواند با اندراج در برخی عقود معین و نهادهای حقوقی، مانند صلح، هبه معوض، مضاربه و تعهد به نفع شخص ثالث و... منعقد گردد. در بیمه عمر و زندگی، اگر بیمه شده در طول مدت بیمه فوت شود و یا در پایان زمان بیمه‌نامه زنده باشد، بیمه‌گر سرمایه را می‌پردازد و تنها شرط لازم اعتبار بیمه‌نامه است که وابسته به پرداخت حق بیمه در سررسیدهای مقرر خواهد بود. بدین لحاظ این نوع بیمه‌نامه علاوه بر این که دارای خصوصیت و عنصر تأمین بوده، مشکلات اقتصادی بازمانده‌ها را پوشش می‌دهد و دارای عنصر پس‌انداز و تشکیل سرمایه نیز می‌باشد که عنصر بسیار با ارزشی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of Life Insurance Contract from the Perspective of Imami Jurisprudence and Iranian Law

نویسنده [English]

  • Sayyed Sajad Khalooei Tafti
Master of Islamic Education and Law, Vali-e-Asr University, Rafsanjan, Kerman, Iran.
چکیده [English]

Today, life and pension insurance are very effective and widely used in the economic and social fields. In this type of insurance, individuals are able to save money by continuing to pay for their children's education, dowry, housing construction, and so on. Life insurance, due to its special features, can to a large extent ensure the peace and comfort of the present and future family. In this way, the available statistics show that the number of life insurance contracts is increasing today. Shiite jurists have accepted the life insurance contract as a legitimate and independent contract due to the generality of the reasons for the validity of the contracts and following the general rules of the contracts and being free from jurisprudential obstacles and not confining the contracts in certain and conventional forms, although they believe the insurance contract Omar can be concluded by entering into certain contracts and legal institutions, such as peace, exchange, Mudaraba and commitment in favor of a third party, etc. In life insurance, if the insured dies during the insurance period or is alive at the end of the insurance period, the insurer pays the capital and the only necessary condition is the validity of the insurance policy, which will depend on the payment of the premium at the due dates. Therefore, this type of insurance, in addition to having the characteristics and element of security, covers the economic problems of the survivors and also has the element of savings and capital formation, which is a very valuable element.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life Insurance
  • Insurer
  • Capital
  • Insurance Policy

مراجع

منابع
فارسی
- اسماعیل‌زاده، محمد، 1390، بررسی وضعیت تقاضای بیمه‌های عمر در ایران و جهان و عوامل مؤثر بر آن، مجموعه مقالات چهاردهمین سمینار بیمه و توسعه، محمدجواد روستاسکه‌روانی و محمدجواد میرزایی، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده بیمه وابسته به بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
- امین‌فرد، محمد و زردرنگ کشکی، حکیمه، 1392، تحلیل فقهی و حقوقی ماهیت قرارداد بیمه عمر و ادله مشروعیت آن، پژوهشنامه بیمه، سال 28، شماره 4.
- جمالی‌زاده، احمد، 1380، بررسی فقهی عقد بیمه، چاپ اول، قم، انتشارات بوستان کتاب قم.
- زردرنگ کشکی، حکیمه، 1390، بررسی فقهی و حقوقی قرارداد بیمه عمر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تربیت معلم تبریز.
- زنگنه، مسعود، 1379، ماهیت و آثار حقوقی قرارداد بیمه عمر، فصلنامه صنعت بیمه، شماره 58.
- سیاه بیدی کرمانشاهی، سعید، 1398، تحلیل حقوقی قرارداد بیمه عمر، فصلنامه وکیل مدافع، شماره 18.
- شهیدی زندی، سعیده، 1393، ماهیت و آثار حقوقی قرارداد بیمه عمر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
- شهیدی، سید جعفر، 1396، تاریخ تحلیلی اسلام، چاپ نهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
- صادقی‌مقدم، محمدحسن و شکوهی‌زاده، رضا، 1392، حقوق بیمه، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- عبادی بشیر، مقصود، 1383، آثار و اوصاف حقوقی قرارداد بیمه عمر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
- عرفانی، توفیق، 1371، قرارداد بیمه در حقوق اسلام و ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات کیهان.
- فیض، علیرضا، 1387، مبادی فقه و اصول، چاپ نوزدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- مطهری، مرتضی، 1361، بررسی فقهی مسئله بیمه، چاپ اول، تهران، انتشارات میقات.
- موسوی بجنوردی، سید محمد و سمیعی زفرقندی، زهرا، 1390، تحلیل ماهیت و انواع قرارداد بیمه عمر با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره 52.
عربی
- حلی، محقق نجم الدین جعفر ابن حسن، 1408ق، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، چاپ دوم، قم، انتشارات اسماعیلیان.
- قزوینی، ملاعلی، 1414ق، صیغ العقود و الایقاعات، چاپ اول، قم، انتشارات شکوری.
- مکارم شیرازی، ناصر، 1422ق، بحوث فقهیه هامه، چاپ اول، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام.
- موسوی خمینی، روح الله، 1421ق، تحریرالوسیله، جلد پنجم، چاپ اول، قم، مؤسسه دارالعلم.
- موسوی خمینی، روح‌الله ،1420ق، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی، چاپ اول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
قوانین
- قانون مدنی مصوب 1307
- قانون بیمه مصوب 1316
- قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری مصوب 1350
- قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار