نقد و ارزیابی ضررهای فردی، اجتماعی و قضائی جرم انگاری در نظام کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه پیام نور کرج، کرج، ایران (نویسنده مسئول)

10.22034/lc.2021.133749

چکیده

جرم انگاری یکی از ابزارها و مکانیزم های مهم سیاست جنایی هر کشور، در مقابله با بزهکاری است. جرم انگاری یک عمل در جامعه کار بسیار ظریف و دقیقی است که اگر بر اساس سیاستی معقول و منطقی صورت نگیرد، نه تنها نتیجه مطلوب به دست نخواهد آمد، بلکه هزینه های گزافی بر جامعه تحمیل خواهد نمود. ایجاد محدودیت های رفتاری از طریق فرآیند جرم انگاری، امری مغایر با اصل آزادی و اباحه اعمال می باشد، که در این خصوص باید تنها به موارد مهم و حیاتی بسنده کرد و زمانی جرم انگاری یک رفتار، ضرورت خواهد داشت که آن رفتار نماینگر یک تهدید جدی اجتماعی بوده و یا به صورت بالفعل یا بالقوه، برای دیگران زیان آور باشد و با ابزارهای اجتماعی یا قانونی دیگر نتوان با آن برخورد نمود. اگر کیفیت و چگونگی روند جرم انگاری و ایجاد ممنوعیت ها، تابع سیاستی معقول و منطقی نباشد، خود می تواند عاملی مهم در توسعه و افزایش بزهکاری و فرار مجرمین از کیفر و مجازات بدل گردد. نتایج به دست آمده از پژوهش بیانگر این مطلب است که، مهم ترین ضررهای فردی، اجتماعی و قضایی جرم انگاری در نظام کیفری ایران شامل مواردی نظیر بی کیفری مجرمان، نهادینه شدن حس انتقام و خشونت در جامعه، زوال قبح جرم و افزایش عدم امنیت در جامعه، نقض قانون اساسی، نقض کرامت انسانی، جرم زایی نظام کیفری، فراموش شدن نقش نهادهای غیرقضایی، بالاتر رفتن هزینه های دادرسی کیفری و... می گردد. روش تحقیق حاضر از نظر اهداف کاربردی و از نظر ماهیت مطالعه توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique and Evaluation of Personal, Social and Judicial Harms of Criminalization in the Iranian Penal System

نویسندگان [English]

  • Rostam Ali Akbari 1
  • Amir Faraj Bakhsh 2
1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Kermanshah, Iran
2 Master of Criminal Law and Criminology, Payame Noor University, Karaj, Karaj, Iran (Corresponding Author)
چکیده [English]

Criminalization is one of the important tools and mechanisms of the criminal policy of any country in the fight against crime. Criminalization is a very delicate and precise act in society, which if not done based on a reasonable policy, not only will not achieve the desired result but will also impose huge costs on society. Creating behavioral restrictions through the process of criminalization is contrary to the principles of freedom and permission and authorization; therefore only in important and necessary cases it is required, and when criminalizing a behavior will become necessary that such behavior represents a serious social threat that actually or potentially is detrimental to others and can no longer be dealt with by other social or legal means. If the quality and manner of the criminalization process and the creation of prohibitions are not subject to a reasonable policy, it can itself become an important factor in the development and increase of delinquency and the escape of criminals from punishment. The results of this study indicate that in the Iranian penal system, the most important personal, social and judicial harms of criminalization include impunity for criminals, the institutionalization of revenge and violence in society, declining ugliness of crime and increasing insecurity in society, violation of the constitution, violation of human dignity, criminalization of the penal system, forgetting the role of non-judicial institutions, increasing the costs of criminal proceedings, and so on. The type of the present study is applied in terms of its objectives, and in terms of nature, it is using descriptive-analytical method benefiting from library and documentary sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Criminalization
  • Personal Damages
  • Social Damages
  • Judicial Damages
منابع
فارسی
- از زبان آمار، 1378، مجله حقوقی دادگستری، شماره 27.
- بکاریا،سزار، 1380، رساله جرایم و مجازات ها، ترجمه دکتر محمدعلی اردبیلی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان.
- بوشهری، جعفر، 1379، حقوق جزا: اصول و مسائل، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار.
- پیکا، ژرژ، 1395، جرم شناسی، ترجمه دکتر علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ چهارم، انتشارات میزان.
- شجاعی نصرآبادی، محمد، 1389، تحلیل مبانی اصل استثنایی بودن جرم انگاری، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.
- لاورنس، شرمن، 1379، جرم شناسی و جرم انگاری؛ چالش و علم ضمانت اجرای کیفری، مترجم روح الدین کرد علیوند، مجله حقوقی دادگستری، شماره 33.
- صادقی، محمدهادی، 1378، بزه پوشی، مجله حقوقی دادگستری، شماره 28-29.
- صدیق سروستانی، رحمت الله، 1387، آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات اجتماعی)، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
- کلارکسون،کریستوفر، 1374، تحلیل مبانی حقوق جزا، ترجمه دکتر حسین میرمحمدصادقی، چاپ دوم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی.
- گروهی از نویسندگان شورای اروپا، 1384، گزارش جرم زدایی اروپا، مترجمان افشین فیروز‌منش، علی شایان، حمید بهره‌مند ‌بگ‌نظر، مصطفی جلالی، چاپ اول، تهران، انتشارات سلسبیل.
- گودرزی بروجردی، محمدرضا و مقدادی، لیلا، 1384، کیفرشناسی نوین یا کیفرهای اجتماعی (تجربه‌ی ایران و دنیای معاصر)، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
- محمودی جانکی، فیروز، 1387، جرم زدایی به منزله یک تغییر، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوق سابق)، دوره 38، شماره 1.
- معظمی، شهلا؛ بطیاری، عاطفه؛ انصاری فر، محمدعلی، 1396، معیارهای جرم انگاری، فصلنامه قضاوت، شماره 89.
- مهدیون، سیدابراهیم، 1388، عدم جرم انگاری صحیح موجب بی کیفری می شود، فصلنامه قضاوت، شماره 57. 
- مهاجری، علی، 1378، رسیدگی های خارج از نوبت در محاکم عمومی: دعاوی حقوقی، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید، 1397، دانشنامه جرم شناسی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات گنج
دانش.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین، 1383، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
- نوربها، رضا، 1377، جدال دو قانون، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 21-22.
عربی
- منتظری، حسینعلی، 1370، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسـلامیه (مبـانی فقهـی حکومـت اسـلامی) دولت و حکومت، ترجمه محمود صلواتی، جلد سوم، چاپ اول، تهران، نشر تفکر.
قوانین
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- قانون اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب 1339
- قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376
- قانون مطبوعات اصلاحی 1379
- قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383
- قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی مصوب 1383
- قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
- قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392
- آئین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب 1400
- اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه مصوب 1789
- قانون سقط جنین انگلستان مصوب 1967