تعهد حسن‌نیت در قراردادها در حقوق ایران و فرانسه

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران(نویسنده مسئول)

10.22034/lc.2021.132723

چکیده

حسن‌نیت که در آثار حقوقی به اصل حسن‌نیت و رفتار منصفانه تعبیر می‌شود، مبین نوعی صداقت و اخلاق‌محوری در روابط حقوقی بوده و ضرورت رعایت آن در قراردادها به عنوان اصلی مهم در جهت ایجاد اهدافی مانند بررسی چگونگی تهیه و تنظیم شروط قراردادها، برقراری تعادل و توازن در رفتار طرف‌های قرارداد، انعقاد و تفسیر قراردادها و... جایگاه ویژه‌ای را در حقوق قراردادها و همچنین معاملات قراردادی بین‌المللی یافته است، به طوری که حتی ماده 1104 قانون مدنی جدید تعهدات فرانسه مصوب 2016، قاعده عام حسن‌نیت را مورد پذیرش قرار داده است. با توجه به چنین رویکردی، هدف از این پژوهش، مطالعه جایگاه تعهد حسن‌نیت از منظر جنبه‌های مختلف (مفهوم، ماهیت، قلمرو و ضمانت اجراها) در حقوق ایران و فرانسه است. در نهایت با بررسی این موارد خواهیم یافت که در نظام حقوقی ایران موردی تحت حسن‌نیت به عنوان تئوری مستقل قابل استفاده نیست و ملاک عمل در این مورد حجیت ظهور نوعی (تئوری ظهور قابل اعتماد) است و برای مبنای حسن‌نیت در حقوق ایران باید روی شرط مقتضای عقد کار شود، زیرا مقتضای عقود، توافق و تعامل است و در توافق، طرفین برای رسیدن به یک هدف مشترک و در تعامل، برای نیل به هدف مشترک تلاش می‌کنند. بنابراین از ابتدا تا انتهای معامله باید حسن تعامل وجود داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Obligation to Good Faith in Contracts in Iranian and French Law

نویسندگان [English]

  • Abbas Karimi 1
  • Abalfazl Salimian 2
1 Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD Student in Private Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran(Corresponding Author)
چکیده [English]

Good Faith that is interpreted as the principle of good faith and fair play in law works, expresses a kind of honesty and ethics in legal relations and the necessity of its compliance in the contracts is known as an important principle in achieving various aims in considering how to prepare and set the terms of contracts, establishing the equilibrium and balance in conducts of the parties to a contract, concluding and interpreting the contracts and so on; it has therefore gained a special status in the law of contracts, as well as  the international agreements so that the article 1104 of France new civil code has realized this general principle of good faith. Accordingly, the purpose of this research is to study the status of good faith obligation from the perspective of its various aspects (concept, nature, territory, and warranty of performances) in Iranian and French law. Finally, by studying these cases we will find that in the Iranian legal system something as good faith is not usable as a standalone theory, and the practical criterion in this regard is the authority of the kind emergence (Reliable Emergence Theory).  For the basis of good faith in Iranian law, the requirements of contracts have to be addressed, since the requirement of contract is an agreement as well as interaction. In agreement, the parties try to reach a common goal, and in interaction, they effort to achieve that common goal. So the principle of good faith must prevail throughout the lifespan of a contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Obligation of good faith
  • Fair play
  • Emergence theory
  • Interpretation of contract
  • Implementation of contract
منابع
فارسی
 
- انصاری، علی، 1391، تئوری حسن‌نیت در قراردادها (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و نظام‌های حقوقی معاصر)، چاپ دوم، تهران، انتشارات جنگل جاودانه.
- ابراهیمی، یحیی، 1388، مطالعه تطبیقی مفهوم و آثار حسن‌نیت در انعقاد، تفسیر و اجرای قراردادها، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 41.
-  ابراهیمی، یحیی، 1395، نظریه حقوقی حسن نیت در حقوق قراردادها، چاپ اول، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
- اولادی، مریم و خسروی، مجتبی، 1394، نقض حسن‌نیت در مذاکرات پیش قراردادی، چاپ اول، تهران، انتشارات جنگل جاودانه.
- باریکلو، علیرضا و خزایی، سیدعلی، 1390، اصل حسن‌نیت و پیامدهای آن در دوره پیش قراردادی؛ با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و فرانسه، مجله حقوقی دادگستری، شماره 76.
- جعفری‌تبار، حسن، 1383، مبانی فلسفی تفسیر حقوقی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- حاجی‌پور، مرتضی، 1392، حسن‌نیت تکلیفی در فقه امامیه، فقه و حقوق اسلامی، شماره 7.
- حاجی‌پور، مرتضی، 1395، نقش محدودکننده حسن‌نیت در مذاکرات، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره 14.
- دیلمی، احمد، 1389، حسن‌نیت در مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
- دهخدا، علی اکبر، 1373، لغت‌نامه، جلد ششم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- شفائی، محمدرضا، 1376، بررسی تطبیقی نظریه تغییر اوضاع و احوال در قراردادها، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس.
- شهیدی، مهدی، 1377، حقوق مدنی: تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد اول، تهران، نشر حقوقدان.
- صالحی‌راد، محمد، 1378، حسن‌نیت در اجرای قراردادها و آثار آن، مجله حقوقی دادگستری، شماره 26.
- صفایی، سیدحسین؛ میرزانژاد، اکبر؛ عادل، مرتضی؛ کاظمی، محمود، 1384، حقوق بیع بین‌المللی: بررسی کنوانسیون بیع بین‌المللی 1980 با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، فرانسه، انگلیس و ایالات متحده آمریکا، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- عمید، حسن، 1379، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- قشقایی، حسین، 1378، شیوه تفسیر قراردادهای خصوصی در حقوق ایران و نظام‌های حقوقی معاصر، چاپ اول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- کاتوزیان، ناصر، 1374، قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر، 1384، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ چهل و ششم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر و عباس‌زاده، محمدهادی، 1392، حسن‌نیت در حقوق ایران، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 43، شماره 3.
- کاشانی، محمود، 1381، جزوه درس حقوق مدنی7، قسمت دوم، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
- نقیبی، سیدابوالقاسم؛ تقی‌زاده، ابراهیم؛ باقری، عباس، 1393، جایگاه حسن‌نیت در فقه امامیه، فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 1، پیاپی 39.
عربی
ـ فاروقی، حارث سلیمان، 1991م، المعجم‌القانون، بیروت، مکتبه لبنان، الطبعه‌الثالثه.
لاتین
 -Kolein, j, 1993, Good Faith in International Transaction. Liverpool law Review. Available at: http: //cisgw3. Law. Pace. Edu/cisg/biblio/Klein.html
 -Planiol, Ripert et Esmain, 1930, Traite Pratique de droit civil francais t: VI les obligations, Paris.
- Saleilles, Reymond, 1907. De La Responsabilite Precontractuelle, 6 Revue Trimestrielle de Droit Civil.
- Vanel, Marguerite, 1984. Bonne Foi, in: Encyclopedie juridique, Repertoire de Droit civil.
قوانین
-  قانون مدنی مصوب 1307
-  قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379
-  قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382
-  قانون مدنی جدید تعهدات فرانسه مصوب 2016
- کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مصوب 1980  
-  اصول حقوق قراردادهای اروپایی