مطالعه تطبیقی آثار جرم اختلاس در حقوق ایران و انگلستان با نگاهی به اسناد بین‌المللی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

10.22034/lc.2021.132514

چکیده

 
فسادهای مالی در سطوح بالای جامعه که از جمله مهم‌ترین آن‌ها اختلاس می باشد، با توسعه جوامع گسترش یافته و مردم و حکومت‌ها را می آزارد. این گونه پدیده‌ها در کشور ایران به دلیل اسلامی بودن پر اهمیت می باشد زیرا منجر به خطر افتادن آزادی، توسعه سیاسی و قانون‌گرایی و سرانجام مشروعیت نظام می‌گردد. علیرغم تشدید مجازات مرتکبین جرم اختلاس، ارتکاب آن در سطح وسیع همچنان ادامه دارد. در این پژوهش به برررسی این موضوع می‌پردازیم که آثار جرم اختلاس در حقوق ایران و انگلستان با نگاهی به اسناد بین‌المللی به چه شکل نمود عینی داشته است؟ در حقوق ایران، خیانت مأمورین و مستخدمین دولتی نسبت به اموالی که به مناسبت وظیفه به آن ها سپرده شده تحت عنوان اختلاس مورد بحث واقع می‌شود و مرتکب آن مستحق مجازات تعزیری می‌باشد. حتی تصاحب اموال شرکت‌های سهامی غیردولتی، احزاب، سندیکاها، بانک‌های خصوصی و شرکت‌های تعاونی توسط کارمندان آن ها به نفع خود یا دیگری با وجود برخی شرایط می‌تواند مشمول جرم اختلاس قرار گیرد. در حقوق انگلستان، جرم اختلاس شکلی از جرم سرقت بوده و اگر مال ابتدا به افرادی که به گونه‌ای امین محسوب می‌گردند، مانند کارمندان، سپرده شده و تحت تصرف آنان قرار گیرد و سپس این افراد آن را به نفع یا به مالکیت خود تغییر دهند مرتکب سرقت شده‌اند که به نوعی تأکید بر جرم اختلاس می‌باشد. همچنین جامعه بین المللی درصدد مبارزه با این بزه در سطح بین المللی برآمده است. از این رو کنوانسیون‌های سازمان ملل متحد از جمله مریدا، کنوانسیون آمریکایی ضدفساد و پروتکل آفریقایی ضدفساد به تصویب رسید. کنوانسیون‌های یاد شده با ارائه تعریفی موسع از اختلاس و توسعه مصادیق مرتکبان و اموال موضوع این جرم، در پیش‌بینی جرم انگاری اعمال مقدماتی و اخفاء و نگهداری اموال حاصل از اختلاس و اتخاذ سازکارهائی برای همکاری بین المللی، درصدد مقابله موثر با این بزه می باشند.

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Crime of Embezzlement in Iranian and British Law with a Look at International Documents

نویسندگان [English]

  • Mohsen Jafari 1
  • Fateme Asadi 2
1 Master of Public Law, Faculty of Law, SHahid Beheshti University, Tehran, Iran (Corresponding Author)
2 Master of Public Law, Faculty of Law, SHahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Corruption at the highest levels of society, the most important of which is embezzlement, has spread with the development of societies and is hurting people and governments. Such phenomena are important in Iran, because it is an Islamic State, and these acts endanger the freedom, political development and legalism, and ultimately the legitimacy of the system. Despite the intensification of the punishment for the perpetrators of the crime of embezzlement, its perpetration continues on a large scale. In this study, we examine the objective effects of the crime of embezzlement in the law of Iran and the United Kingdom by looking at international documents. In Iranian law, the betrayal of government officials and employees concerning the property entrusted to them on the occasion of duty is considered as embezzlement and the perpetrator deserves a “ta'zir” punishment. Even the taking of property of non-governmental joint-stock companies, parties, unions, private banks, and cooperatives by their employees for their own benefit or the benefit of others can be subject to the crime of embezzlement under certain conditions. Under English law, the crime of embezzlement is a form of theft, if a property is first deposited and seized by people who are considered trustworthy, such as employees, and then those people change it in their favor or ownership. “Stolen”, which is a kind of emphasis on the crime of embezzlement. The international community is also working to combat this crime at the international level. Hence the ratification of UN conventions, including Merida, the American Anti-Corruption Convention, and the African Anti-Corruption Protocol. These conventions, through a comprehensive definition of embezzlement, and the expansion of the scope of perpetrators and properties subjected to this crime, seek to effectively combat this crime by anticipating the criminalization of preliminary acts and the concealment and maintenance of the embezzled property, and the adoption of mechanisms for international cooperation. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Embezzlement
  • embezzler
  • corruption
  • public property
  • government employee
منابع
فارسی
- آقایی، بهمن، 1378، فرهنگ حقوقی بهمن، تهران، انتشارات گنج دانش.
- اباذری فومشی، منصور، 1392، ترمینولوژی حقوق نوین، تهران، انتشارات شهید داریوش نوراللهی.
- اسماعیلی، حسین، 1395، اختلاس از منظر فقه امامیه، حقوق ایران و مصر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات فقه و حقوق، دانشگاه رازی.
- باقری، آیت؛ رضایی، ارسلان؛ شیمن، مهسا، 1391، بررسی تطبیقی ظرفیت‌های قانونی جمهوری اسلامی ایران با برخی جرایم مندرج در کنوانسیون مریدا کنوانسیون سازمان ملل برای مبارزه با فساد، فصلنامه مطالعات بین المللی پلیس، دوره 3، شماره 10.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1392، ترمینولوژی حقوق، تهران، انتشارات گنج دانش.
- رمضانی، احمد، 1383، اختلاس: بررسی فقهی-حقوقی، تهران، سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- شامبیاتی، هوشنگ، 1384، حقوق کیفری اختصاصی(جرایم علیه اموال و مالکیت)، تهران، انتشارات مجد.
- کریمی، انسیه، 1395، مطالعه تطبیقی جرم اختلاس در ایران و انگلیس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
- منصورآبادی، عباس، 1380، بررسی تطبیقی خیانت در امانت و اختلاس، مجله علوم اجتماعی و انسانی، دوره 17، شماره 1.
- مهربانی، زکیه، 1394، بررسی جرم اختلاس در حقوق ایران با نگاهی به اسناد بین المللی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و حقوق جزا، دانشگاه دامغان.
- موسی زاده، رضا، 1377، حقوق معاهدات بین‌المللی، تهران، انتشارات میزان.
- میرفخرایی، محمدجواد، 1384، کنوانسیون ملل متحد برای مبارزه با فساد مالی، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 32.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین و  بادامچی، حسین، 1383، تاریخ حقوق کیفری بین‌النهرین، تهران، انتشارات سمت.
- همدمی خطبه سرا، ابوالفضل، 1389، فساد مالی: علل، زمینه‌ها و راهبردهای مبارزه با آن، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- ولیدی، محمدصالح، 1377، حقوق جزای اختصاصی، تهران، نشر خیام.
قوانین
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- قانون مجازات عمومی مصوب 1304
- قانون مجازات مختلسین اموال دولتی مصوب 1306
- قانون محاکمات نظامی مصوب 1307
- قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب 1318
- قانون مجازات عمومی اصلاحی 1352
- قانون تعزیرات مصوب 1362
- قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب 1367
- قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1371
- کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (‌تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵
- قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1382
- قانون سرقت انگلستان مصوب 1968