شرط ضمان مطلق مستأجر در نگهداری از عین مستاجره در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم‌آباد، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد، خرم‌آباد، ایران (نویسنده مسئول)

10.22034/lc.2021.130152

چکیده

هدف از این نوشتار بررسی شرط ضمان مطلق مستاجر در نگهداری از عین مستاجره در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران می‌باشد، که به روش کتابخانه‌ای به تحلیل موارد پرداخته شده است. شرط ضمان مستاجر امروز در قراردادهای اجاره امری متداول است که در متون فقهی نیز مورد بحث و بررسی عمیق و استدلالی واقع شده است. بر اساس ماده ۴۹۳ قانون مدنی: «مستأجر نسبت به ‌عین مستاجره ضامن نیست بدین معنا که در صورتی که عین مستأجره بدون تفریط یا تعدی وی کاملا یا بعضاً از بین برود مسئول نخواهد بود.» این ماده در حقیقت عدم ضمان مستأجر را در صورت عدم تعدی یا تفریط مستأجر بیان نموده است و هیچ اشاره‌ای به وضعیت اندراج و اشتراط شرط زمان توسط موجر و مستأجر در عقد اجاره ننموده است. باید گفت که قانون مدنی ایران در این خصوص سکوت اختیار نموده است ولی در کتب‌ فقهی معمولا این موضوع به تفضیل مورد بحث قرار می‌گیرد، حال یک سؤال مهم پیش روی ما قرار می‌گیرد و آن عبارت است از این که اگر در عقد اجاره شرط شود که درهرصورت، چنانچه خسارتی به عین مستأجره وارد گردد، مستأجر مسئول پرداخت خسارت خواهد بود، چنین شرطی از نظر فقهی و قانون مدنی ایران معتبر است یا محکوم است به بطلان. دسته­ای از فقها با ادله خود قائل به بطلان چنین شرطی هستند و دسته دیگر از فقها با ذکر دلایلی قائل به صحت آن هستند. علیهذا در این مقاله به بررسی نظرات مخالفین و موافقین اندراج شرط ضمان در عقد اجاره پرداخته‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

the Condition of the Absolute Guarantee of the Tenant in Keeping the Same Tenant in Imami Jurisprudence and Civil law of Iran

نویسندگان [English]

  • Firooz Ahmadi 1
  • Ali Qaed Rahmati 2
1 Assistant Professor of Law, Islamic Azad University, Khorramabad Branch, Khorramabad, Iran
2 PhD Student in Private Law, Department of Law, Islamic Azad University, Khorramabad Branch, Khorramabad, Iran(Corresponding Author)
چکیده [English]

 
The purpose of this article is to examine the condition of the absolute guarantee of the tenant in maintaining the same tenant in Imami jurisprudence and civil law of Iran, which has been analyzed in a library method. The condition of tenant guarantee is a common point in rental contracts today, which has been discussed and studied in depth in jurisprudential texts. Article 493 of the Civil Code "The tenant is not a guarantor of the same tenant, which means that he will not be liable if the same tenant is lost in whole or in part without his misappropriation or abuse." This article, in fact, states the non-guarantee of the tenant in case of non-encroachment or misconduct of the tenant and does not make any reference to the status of the lease and the condition of the time condition by the landlord and the tenant in the lease contract. It should be said that the Iranian civil law has been silent in this regard, but in jurisprudential books this issue has usually discussed in detail, now an important question is facing us, and if the lease stipulates in any case If damage is caused to the same tenant, the tenant will be responsible for paying the damages. Such a condition is valid or doomed to invalidity in terms of jurisprudence and civil law of Iran. A group of jurists believe in the invalidity of such a condition with their arguments, and another group of jurists believe in it’s validity by mentioning some reasons. However, in this article, we have examined the views of the opponents and those who agree with the inclusion of the guarantee condition in the lease contract.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Guarantee condition
  • Tenant
  • Same tenant
  • Imami jurisprudence
  • Iranian civil law
منابع
- قرآن کریم
فارسی
- باریکلو، علیرضا، 1384، شرط ضمان امین در فقه امامیه، فصلنامه مطالعات اسلامی فقه و اصول، شماره ٦٧ .
- باقری، احمد و بهمن پوری، عبدلله، 1387، نقد و بررسی ادله بطلان شرط ضمان مستاجر، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، دوره ٣ ، شماره ٣.
- شهیدی، مهدی، 1389، شروط ضمن عقد، تهران، انتشارات مجد.
- صادقی، علی اکبر، 1373، شرط ضمان مستاجر، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 13و 14.
- قهرمانی، نصراله، 1384، مطالعه تطبیقی چگونگی رفع تعارض اصل تسلیط با قاعده لاضرر، مجله کانون وکلا، شماره 188 و 189.
- محقق داماد، سیدمصطفی، 1388، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
عربی
- بحرانی، یوسف، 1405ق، الحدایق الناضره فی الاحکام العتره الطاهره، قم، انتشارات جامعه مدرسین قم.
- حلّی، حسن  بن یوسف مطهر، 1414ق، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السّلام لاحیاء التراث.
- خمینی، روح اله، 1410ق، البیع، جلد چهار، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
- خمینی، روح اله، 1390، تحریرالوسیله، جلد دو، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- روحانی، سیدمحمدصادق، ١٤١٤ق، فقه الصادق، جلد چهار، الطبعة الثالثة، قم، مؤسسة دارالکتاب.
- سبزواری، محمدباقر، 1381، کفایه الاحکام، تهران، چاپ سنگی.
- سیدمرتضی، علی بن حسین، 1414ق، الانتصار، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
- شهیداول، محمد بن جمال الدین مکی عاملی، بی تا، اللمعه الدمشقیه، بیروت، دارالناصر.
- شهیدثانى، زین‏الدین بن على العاملى، 1414ق، مسالک الافهام، قم، مؤسسه معارف اسلامى.
- شیخ عباس محمد آل سباع القطیفی، 1418ق، حاشیة کتاب المکاسب، چاپ اول، بیروت، دار احیا التراث العربی.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، 1388، العروه الوثقی، تهران، انتشارات دارالکتاب اسلامی.
- فاضل مقداد، 1404ق، التنیقح الرائع، قم، مکتبة المرعشى النجفى.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، 1414ق، مجمع الفائده و البرهان، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
- نجفی، محمدحسن، 1404ق، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیا التراث العربی.
قوانین
- قانون مدنی مصوب 1307