تحلیل عملکرد دیوان بین المللی دادگستری در پرونده نقض عهدنامه مودت ۱۹۵۵ میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران (نویسنده مسئول)

10.22034/lc.2022.136547

چکیده

مسئله ارتباط جمهوری اسلامی ایران و آمریکا یکی از مباحث سیاسی و اقتصادی و اجتماعی مهم در چهاردهه گذشته در منطقه و جهان محسوب می گردد. عهدنامه مودت در راستای حراست از یک رابطه سالم و مسالمت آمیز و بدون تنش اقتصادی و سیاسی در 1955 میان ایران و ایالات‌ متحده آمریکا منعقد گردید. اگرچه عهدنامه مودت منشاء ایجاد بایدها و نبایدهائی برای طرفین بوده است، در بسیاری از موارد تکالیف مزبور خواسته و یا ناخواسته توسط متعاهدین عهدنامه اعمال نشده و نقض گردیده است که با توجه به شروط مندرج در عهدنامه، ارجاع اختلافات حاصله به توافق طرفین به دیوان بین المللی دادگستری و اعطای صلاحیت به این سازمان ممکن گردید. حال اگرچه ایالات متحده اعلام به خروج از عهدنامه مذکور نموده است و این تصمیم بر فرآیند دادرسی دیوان بین المللی دادگستری تاثیر داشته است، لیکن امکان الزام اجرای تعهدات در صورت نقض، برای دولت ایران و اشخاص آن تا زمان اعتبار عهدنامه وجود دارد و اختتام عهدنامه مانع از مطالبه خسارات ناشی از نقض تعهدات آن نیست. در نتیجه عملکرد دیوان در آراء و تصمیمات خود، نشان دهنده رویکرد دیوان در تفسیر مضیق عهدنامه مبنای صلاحیت است و در تصمیمات و یافته های خود در حیطه مسائل شکلی و صلاحیتی پایبند بوده است، چرا که نظر دیوان، معیار خسارت های جبران ناپذیر، صرفاً خسارت مالی نیست، بلکه صدمه و خسارت به جان انسان هاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the performance of the International Court of Justice in the case of violation of the 1955 Amity Agreement between the Islamic Republic of Iran and the United States of America

نویسندگان [English]

  • Mohammad Setayesh Pur 1
  • Eisa Poodat 2
1 Assistant Professor, Department of International Law, Faculty of Law, Qom University, Qom, Iran
2 Master of International Law, Faculty of Law, Qom University, Qom, Iran (Corresponding Author)
چکیده [English]

The issue of the relationship between the Islamic Republic of Iran and the United States is one of the most important political, economic, and social issues of the region and the world in the last four decades. The Amity Treaty was signed in 1955 between Iran and the United States to protect a healthy, peaceful relationship without economic and political tensions. Although the MOU has been the source of do's and don'ts for the parties, in many cases these obligations have not been applied or have been violated by the parties, regardless of whether or not they have violated the terms of the treaty. It became possible to bring justice and jurisdiction to this organization. Now, although the United States has announced its withdrawal from the treaty and this decision has affected the proceedings of the International Court of Justice, it is possible for the Iranian government and its persons to comply with their obligations in the event of a breach of the treaty until the treaty expires. It does not preclude the claim for damages resulting from a breach of its obligations. As a result, the Court's performance in its rulings reflects the Court's approach to narrowly interpreting the Convention, on the basis of its jurisdiction, and has adhered to its decisions and findings in matters of form and jurisdiction; as the Court's view is that irreparable damages are not merely financial, but also damages to human lives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Court of Justice
  • Amity agreement
  • International responsibility
  • Breach of obligations
  • Islamic Republic of Iran

مراجع

منابع
 فارسی
- آقایی، سیدداوود و شاه میرزایی، آیت الله، 1391، سازمان های بین المللی، چاپ اول، تهران، انتشارات مدرسان شریف.
- امینی، اعظم  و عابد، محمد، 1398، آثار حقوقی خروج ایالات متحده آمریکا از عهدنامه مودت و تأثیر آن بر فرآیند دادرسی در دیوان بین المللی دادگستری، فصلنامه مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی، شماره 36 .
- زمانی، سیدقاسم،  1397، نشست علمی بررسی ابعاد حقوقی قرار موقت دیوان بین المللی دادگستری در پرونده ایران علیه ایالات متحده آمریکا، دانشگاه علامه طباطبایی.
- سادات میدانی، سیدحسین، 1384، ادله اثبات دعوی در قضیه سکوهای نفتی، مجموعه مقالات پیرامون رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه سکوهای نفتی: دعوی جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده آمریکا، زیر نظر دکتر جمشید ممتاز، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- شهبازی، آرامش، 1390، اعتبار عهدنامه مودت 1955 و قابلیت استناد به آن در روابط ایران و ایالات متحده آمریکا، مجله حقوقی بین المللی، شماره ۴۴.
- فلسفی، هدایت الله، 1391، حقوق بین الملل معاهدات، ویراست سوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات فرهنگ نو.
- ممتاز، جمشید، 1384، مجموعه مقالات پیرامون رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه سکوهای نفتی: دعوی جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده آمریکا، زیر نظر دکتر جمشید ممتاز، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- موثق، هومن، 1384، قابلیت اعمال عهدنامه مودت 1955 ایران و ایالات متحده آمریکا در قضیه سکوهای نفتی، مجموعه مقالات پیرامون رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه سکوهای نفتی: دعوی جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده آمریکا، زیر نظر دکتر جمشید ممتاز، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
- میرفخرائی، سیدحسن و پیری، صادق، 1395، استنادپذیری عهدنامه مودت 1955 درباره تحریم‌های غرب علیه ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، دوره 9، شماره 34 .
- نقدی، جعفر، 1391، اصول روابط بین الملل، چاپ اول، تهران، انتشارات مدرسان شریف.
- یوسفی، مصطفی، 1391، اعتبار عهدنامه مودت 1955 میان ایران و آمریکا در حقوق و رویه بین المللی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
لاتین
- Christise, G. C. Current Trends in the American Law of Punitive Damages, Anglo-American Law Review, 1991
- David, P. S. The foreign sovereign immunities act: a guide for judges, federal judicial center, 2013
-Herman, Walker, Modern Treaties of Friendship, Commerce and Navigation, 42 Minn. L. Rev, 1958
-Fischer, Paula, The Iranian Suit against the US Sanctions and the 1955 Treaty of Amity: Brilliant Plan or Aberration? , 2018 www.ejiltalk.org.
-Kempen, Bernhard and He, Zan. The Practice of the International Court of Justice on Provisional Measures: The Recent Development, Zeitschrift fur auslndisches offentliches Recht und Volkerrecht, Vol. 69(3), 2009, pp. 919-929
- Nancy J. Cook, Stories of Modern Technology Failures and Cognitive Engineering Successes, CRC Press, 2007
- Oona A. Hathaway, Sabrina McElroy and Sara Aronchik Solow, International Law at Home: Enforcing Treaties in U.S. Courts”, 37 Yale Journal of International Law 51, 52, 2012
- Philip, Hersh, US Match Just a Game to Iranians, CHI. TRIB., Jan21
-Reisman, William Michael, Regulating Covert Action, Yale University Press, 1992      
- Rylatt, Jake W. Provisional Measures and the Authority of the International Court of Justice: Sovereignty vs. Efficiency, Leeds Journal of Law & Criminology, Vol. 1, No. 1, 2013, pp. 231-273
- Rose, Cecily. The Protection of Communications between States and Their Counsel in International Dispute Settlement, Cambridge Law Journal, Vol. 73(2), 2014, pp. 45-68
- Wrestlers, Score Points in Tehran Cheers US Medalists Carrying Iranian Flag, Portrait, CHI. TRIB., Feb. 1998
قوانین
- عهدنامه مودت میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا مصوب 1955
- کنوانسیون های وین روابط دیپلماتیک و کنسولی مصوب ۱۹۶۱ و ۱۹۶۳
- کنوانسیون وین حقوق معاهدات ۱۹۶۹

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار