حقوق زندانیان از منظر فقه امامیه و حقوق ایران با نگاهی به اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، مدرس دانشگاه، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

10.22034/lc.2022.137382

چکیده

امروزه هم در حقوق داخلی و هم در سطح بین‌المللی، قواعد و مقررات مهمی برای رعایت حقوق زندانیان در جهت تأمین اهداف درمانی و پیشگیری از جرم پیش‌بینی شده است. اهمیت این پژوهش بدین صورت می‌باشد که در نظام کیفری اسلام، زندان از جمله مجازات‌های فرعی و ثانویه به شمار آمده و در موارد معدودی اعمال می‌شود، لذا توجه به کرامت ذاتی انسان و حفظ ارزش‌ها و حیثیت انسانی از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد که فرد زندانی نیز از این امر مستثنی نبوده و تمام تلاش و کوشش نظام اسلامی در جهت اصلاح و درمان بزهکار بوده و در این زمینه نیز قواعد و احکام ارزنده‌ای تدوین شده است. هدف از این پژوهش رعایت حقوق زندانیان، رعایت اخلاق و رفتار حقوق بشری مطابق با قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی است. بر این اساس، در این مقاله می‌خواهیم بررسی نمائیم که حقوق زندانیان از نظر فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق بین‌الملل به چه شکل نمود عینی داشته است؟ در حال حاضر بهترین و صریح‌ترین متن قانونی در زمینه کرامت انسانی، آئین نامه اجرائی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی تربیتی می‌باشد که در آن مصداق‌ها و جلوه‌های رفتار انسانی با زندانیان ذکر شده است. همچنین تصویب قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی نقطه عطفی در زمینه حفظ حقوق و حرمت زندانیان می‌باشد. علاوه بر این، در راستای کرامت ذاتی انسان‌ها یکی از مهم‌ترین قواعد بین‌المللی که در زمینه اصول اساسی رفتار با زندانیان وجود دارد، قواعدی است که در تاریخ 14 دسامبر 1990 میلادی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب و اعلام شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prisoners' Rights from the Perspective of Imami Jurisprudence and Iranian Law with a look at International Documents

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Izadpanah 1
  • Vajehe Izadpanah 2
1 PhD Student in Private Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, University Lecturer, Tehran, Iran (Corresponding Author)
2 M.Sc. in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, both in domestic and international law, important rules and regulations are in place to respect the rights of prisoners in order to achieve therapeutic goals and prevent crime. The importance of this research is that in the Islamic penal system, imprisonment is considered as a secondary and secondary punishment and is applied in a few cases, so paying attention to human instinct and preserving human values ​​and dignity is very important that the prisoner is also There is no exception to this and all the efforts of the Islamic system are aimed at reforming and treating criminals, and in this regard, valuable rules and regulations have been developed. The purpose of this study is to observe the rights of prisoners and to observe ethics and human rights behavior in accordance with domestic law and international instruments. Accordingly, in this article, we want to examine how the rights of prisoners have been objectively reflected in terms of Imami jurisprudence, Iranian law and international law? Currently, the best and most explicit legal text in the field of human dignity is the executive regulations of the Prisons Organization and educational security measures, in which the examples and manifestations of humane treatment of prisoners are mentioned. The passage of the Law on Respect for Legitimate Freedoms and the Protection of Citizens 'Rights is also a turning point in the protection of prisoners' rights and dignity. In addition, one of the most important international rules on the fundamental principles of the treatment of prisoners is the Rules of Procedure, adopted by the United Nations General Assembly on December 14, 1990.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prisoners' Rights
  • Human Dignity
  • Punishment
  • Security Measures
  • Social Rights
منابع
- قرآن کریم
فارسی
- الهام، غلامحسین؛ وطنی، امیر؛ حسن‌زاده، محبوبه، 1396، ضرورت تحدید مجازات زندان با تکیه بر تفاوت حبس و سجن در منابع و ادبیات فقهی، دوفصلنامه پژوهشنامه میان رشته‌ای فقهی، شماره 1.
- اولیائی، فرشید،1380، حقوق زندانیان در فقه اسلام، حقوق موضوعه و اسناد بین‌المللی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تهران.
- تسخیری، محمدعلی، 1392، حقوق زندانیان، فصلنامه دین و قانون، شماره 2.
- شمس، علی، 1382، حقوق زندانیان: برداشتی از منابع اسلامی، مقررات داخلی و بین‌المللی، چاپ اول، تهران، انتشارات راه تربیت.
- شمس، علی، 1382، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی زندان، چاپ اول، تهران، انتشارات راه تربیت.
- عرب، علی، 1386، حقوق زندانیان در فقه امامیه و حقوق موضوعه، پایان نامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم.
- فیروزی، مهدی، 1385، کرامت انسانی زندانیان راهبردها و راهکارها، چاپ اول، تهران، انتشارات صفحه‌نگار.
- فیض، علیرضا، 1368، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلامی، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- کرمی، امیرحسین، 1395، تضمینات حقوق بشری در مورد زندانیان از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اسناد بین المللی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت.
- ماسوری، حامد، 1392، حقوق زندانیان در قوانین ایران و بین الملل، ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره 137.
- مکارم شیرازی، ناصر، 1364، مقدمه‌ای بر مقررات و احکام زندان در اسلام، قم، انتشارات مکتب اسلام.
- ناصرپور، حسین و میردورقی، وحید، 1399، بررسی حقوق زندانی در زندان، ماهنامه آفاق علوم انسانی، شماره40.
عربی
- حرعاملی، محمد بن حسن، 1386، وسائل الشیعه، جلد سیزدهم، جلد هجدهم و جلد نوزدهم، انتشارات کتابچی.
- طبرسی، فضل بن حسن، 1415ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد سوم، قم، انتشارات اعلمی.
- ماوردی، علی محمد، 1380ق، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، قم، انتشارات مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحبلی و اولاده.
قوانین
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- قانون مدنی
- قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 1382
- آئین‌نامه اجرائی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1384
- آئین نامه اجرائی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1400
اسناد بین المللی
- اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948
- کنوانسیون اروپائی حقوق بشر و آزادی‌های اساسی مصوب 1950
- کنوانسیون مکمل لغو برده‌داری مصوب 1956
- کنوانسیون بین المللی رفع هرگونه تبعیض نژادی مصوب 1965
- اعلامیه سازمان ملل متحد در خصوص حمایت از همه افراد در مقابل شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات‌های ظالمانه مصوب نهم دسامبر 1975
- کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر برای جلوگیری از مجازات شکنجه مصوب 1985